Momenteel ligt er een initiatiefvoorstel voor bij de Eerste Kamer dat het verbod op winstuitkering voor zorgverzekeraars die rechtsopvolgers van de voormalige publieke ziekenfondsen zijn, een verbod dat oorspronkelijk tien jaar zou gelden, voor onbepaalde tijd wil verlengen. Het verbod wordt aldus permanent en bovendien breidt het voorstel het verbod uit naar alle zorgverzekeraars. Deze bijdrage richt zich op de vraag of het beoogde verbod in overeenstemming is met de bepalingen voor het vrije verkeer uit het Verdrag betreffende de Werking van de EU. Ook wordt de vraag of het verbod verenigbaar is met artikel 1 van het Eerste Protocol EVRM, dat het recht op eigendom garandeert, behandeld. De les die uit deze Europeesrechtelijke analyse kan worden getrokken, is dat er in deze een substantiële bewijslast op de wetgever rust. De spelregels voor de Europese interne markt en het fundamentele recht van eigendom dwingen de overheid een consistente koers te varen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Juridische documenten als wetgeving, jurisprudentie, beleidsstukken en wetenschappelijke artikelen kunnen worden gekarakteriseerd als legal big data: het zijn grote hoeveelheden, datatechnisch gezien ongestructureerde, gegevens. Door recente technologische ontwikkelingen worden deze documenten steeds beter toegankelijk en doorzoekbaar. Hierdoor ontstaan verschillende mogelijkheden om de rechtspraktijk en juridisch onderzoek anders in te richten. In deze bijdrage wordt beschreven wat legal big data is en welke nieuwe perspectieven dit met zich meebrengt. Daarbij worden verschillende toepassingen van legal big data voor de rechtspraktijk en juridisch onderzoek beschreven. In het bijzonder wordt ingegaan op kwantitatieve juridische voorspellingsmodellen, het versnellen van juridisch onderzoek en het verbeteren van wet- en regelgeving. Ook de gevolgen van deze ontwikkelingen voor juristen en hun werkzaamheden worden kort besproken.

Lees het hele artikel in Navigator.

Grootbedrijven maken soms misbruik van hun machtspositie door betalingstermijnen op te rekken. Het enkel aanscherpen van de wettelijke regeling, zoals onlangs is gedaan, zal er nog niet voor zorgen dat dit niet meer gebeurt. Daarvoor is nodig dat het grootbedrijf door die aangescherpte regel tot het besef komt dat het ‘uitwringen’ van kleine leveranciers door lange betaaltermijnen niet alleen onbehoorlijk is, maar ook dat de nadelen groter zijn dan de voordelen. En als dat ook niet helpt, zal druk moeten worden opgebouwd op overtreders.

Lees het hele artikel in Navigator.

In hun artikel De verwijzende rechter nemen de hoogleraren Chantal, Elaine en Vanessa Mak de prejudiciële verwijzingspraktijk van lagere nationale rechters onder de loep. Wat hen in het bijzonder interesseert zijn zaken met rechtspolitiek mogelijk ernstige consequenties waarbij de prejudiciële procedure wordt gebruikt om resultaten te bereiken die naar nationaal recht niet mogelijk zijn. Zij betogen dat ‘hier gesproken kan worden van een vorm van rechterlijk activisme’.

Lees het hele artikel in Navigator.

Dat de term ‘rechterlijk activisme’ gevoelig ligt, is zonder meer waar. In de literatuur over dit onderwerp wordt zelfs weleens gesproken van ‘accusations of judicial activism’. Niettemin zijn wij minder huiverig voor het gebruik van deze term dan Christiaan Timmermans, voormalig rechter bij het Europeese Hof van Justitie. Wij maken graag gebruik van de mogelijkheid om in deze respons kort op zijn punten in te gaan.

Lees het hele artikel in Navigator.

De betekenis van de neurowetenschappen voor het recht

De neurowetenschappen hebben steeds meer invloed op andere disciplines gekregen. Zo zijn er de neurolinguïstiek, de neuropsychologie en neuro-economie. Sinds een paar jaar bestaat ook de term ‘neurolaw’, een wetenschapsgebied dat de betekenis van de neurowetenschappen voor het recht onderzoekt. Daar is behoefte aan. Er is een aanhoudende stroom neurowetenschappelijke bevindingen die op zijn minst lijken te raken aan het recht. Zo wordt er onderzoek gedaan naar neurobiologische aspecten van agressie en antisociaal gedrag.

Om meer inzicht te krijgen in de wijze waarop neurobiologische informatie in de rechtspraktijk wordt gebruikt, is een inventarisatie gemaakt van Nederlandse strafzaken waarin neurobiologische of gedragsgenetische informatie aan de orde komt. In dit artikel worden in vogelvlucht enkele eerste resultaten gepresenteerd.

Wetenschappers voeren al meer dan twintig jaar een heftig debat over de relatie tussen agressie en bepaalde geneesmiddelen. Maar wat weten we nu eigenlijk over de agressieve bijwerkingen van bepaalde medicijnen? En wat zijn in Nederland de strafrechtelijke consequenties van een mogelijk verband tussen medicatiegebruik en geweldsdelicten?

Hedendaagse geneeskundige behandelingen in de neurologie en psychiatrie zoals Diepe Hersenstimulatie (DHS) hebben een directe invloed op de hersenactiviteit en kunnen daardoor het menselijk gedrag ingrijpend beïnvloeden. Door deze techniek kunnen patiënten impulsiever worden, gaan gokken, andere partners zoeken, of geld uitgeven, enz. Hoewel er enkele casus in de medische en ethische literatuur zijn beschreven, is er tot op heden geen jurisprudentie of wetgeving rond DHS en aansprakelijkheid. In dit artikel wordt ingegaan op juridische aandachtspunten en zorgvuldigheidsvereisten die bij de geneeskundige behandelingsovereenkomst bij DHS spelen.

Over (neuro)psychologie van oordeelsvorming door de rechter

De neuropsychologie kan alle personen die beslissingen moeten nemen, en dus ook juristen, inzichten bieden in oordeel- en beslismechanismen. In het Nederlandse onderzoek naar rechterlijke oordeelsvorming is de neuropsychologische invalshoek onderbelicht waardoor een essentiële dynamiek van de besluitvorming niet wordt onderzocht.