Artikelen van Bart Nitrauw
Tijdschrift
NJB 25 (2024)
De Grondwet als winterdijk
Tien jaar geleden, op 17 juli 2014, kwam Willem Witteveen, hoogleraar te Tilburg en senator voor de PvdA, samen met zijn echtgenote en dochter om bij de ramp met de MH17. In dit essay wordt zijn gedachtegoed als uitgangspunt genomen voor een reflectie op de actuele rol en betekenis van de Grondwet in politiek en samenleving. Daartoe wordt benadrukt dat onze constitutionele cultuur recent wat meer tot ontwikkeling is gekomen. Dat is in principe een goede zaak. Toch zien we ook een andere ontwikkeling die potentieel constitutioneel ondermijnend is. Het gaat om de opkomst van een vorm van politieke retoriek die stuurt op, of aanleiding geeft tot, tweespalt en afbraak. Een voorbeeld daarvan treffen we aan in het debat over de positie van de rechter in een democratische rechtsstaat. Dit alles doet de vraag rijzen of dat te verhelpen valt, bijvoorbeeld door hernieuwde aandacht voor de positieve betekenis van constitutionele beschavingsregels en politieke hypocrisie. Tenslotte wordt een metafoor uitgewerkt die de Grondwet ziet als een winterdijk. Het thema ‘politiek taalgebruik’ loopt als een rode draad door het betoog.
De lerende strafrechter
Strafrechters en officieren van justitie ontbreekt het veelal aan terugkoppeling over wat na het opleggen van de straf gebeurt. Daardoor leren zij beperkt bij met welke sanctie de beoogde strafdoelen het best te bereiken zijn. Hier is wat aan te doen door terugkoppeling te vragen aan personen voor wie de norm geldt. Zij kunnen een reëel beeld geven van de effecten van verschillende sancties. Het gebruik van deze kennis kan de effectiviteit van straffen verhogen.
Strafrecht is geen reparatiemiddel voor cocaïnedealers
De zoektocht naar nieuwe mogelijkheden om jonge aanwas in de cocaïnehandel te voorkomen leidt tot dilemma’s in aloude strafdoelen. Moet er maatwerk worden geleverd om de jonge cocaïnehandelaar op het rechte pad te krijgen of juist streng worden bestraft als maatschappelijk signaal? Wat zijn de drijfveren voor dealen en werkt hulpverlening voor cocaïnedealers wel? En hoe zit het eigenlijk met de cocaïnegebruikers? Met dit artikel wil de auteur zijn ervaringen in de aanpak van cocaïne straathandel delen en aanzetten tot discussie.
Mag een advocaat in toga demonstreren?
Rechters en advocaten, getooid in toga, trokken in 2015 door de binnenstad van Assen; een protestmanifestatie die werd gehouden tegen de inkrimpingsplannen van de Raad voor de rechtspraak. Op 1 februari 2018 protesteerden bijna vierhonderd advocaten in toga tegen de bezuinigingen op de gefinancierde rechtsbijstand. Op 16 november 2021 demonstreerde de Amsterdamse orde van advocaten bij het Turkse consulaat op het Museumplein, om solidariteit en steun te betuigen aan advocaten in Turkije. Op 29 oktober 2023 hielden ruim honderdtwintig advocaten in toga een stille tocht door het centrum van Amsterdam, vanwege de oorlog tussen Hamas en Israël. Meer voorbeelden zijn te noemen van zulke ‘togaprotesten’. Het aantal demonstraties stijgt en advocaten gaan in toga de barricades op, ook voor kwesties die met de advocatuur of rechtsspraak niet (direct) verband houden.
Waarde, werking en potentie van het EUGrondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde
Op 7 juni jl. vond het NJV-jaarcongres ‘Waarde, werking en potentie van het EU-Grondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde’ plaats te Amsterdam. Het vijftienjarige jubileum van het handvest was de aanleiding om dit tot thema van de jaarvergadering te maken. In haar rede gaat de voorzitter in op de toekomstvisie van de NJV, op de te verwachten veranderingen in Nederland en op de noodzaak tot zelfreflectie van de juridische wereld. Het prikkelende intermezzo van acteur Gijs Scholten van Aschat kan om auteursrechtelijke redenen niet worden weergegeven, wellicht een impliciete aansporing om de jaarvergadering in persoon bij te wonen.