Op het gebied van het algemene contractenrecht enkele signaleringen over de omzetting op grond van artikel 6:87 BW, de beëindiging van overeenkomsten (een zaak van Golden Earring), algemene voorwaarden en wat perikelen rondom bemiddeling en makelaars. Het ‘kabbelde’ wat in het contractenrecht. Dat kan niet gezegd worden van het aansprakelijkheidsrecht en het goederenrecht. De Hoge Raad heeft zich op die laatste rechtsgebieden stevig gemanifesteerd. Hij verschafte duidelijkheid wat betreft de verhouding tussen artikel 6:174 BW en artikel 6:162 BW en ook met betrekking tot artikel 6:170 BW. Verder viel er een mogelijke nuance te ontdekken in de toepassing van de Vleesmeester-Alog doctrine en was er een verrassend arrest over schadebegroting bij de beëindiging van een franchiseovereenkomst. Ook een interessante uitspraak over bezit en een knap staaltje wetgeving in een arrest over de vraag wanneer sprake is van een kwaliteitsrekening.

Lees de kroniek van het vermogensrecht in Navigator.

Deze kroniekperiode laat zien dat er ook met de huidige spelregels voldoende ruimte is om bij te dragen aan de inzet van de onderzoekers van The Hague Institute for Innovation of Law: een overheid die luistert naar haar burgers, verbindt en vertrouwen wekt. In de kroniek wordt een overzicht gegeven van de in het afgelopen jaar gepubliceerde rechtspraak waarin wordt verduidelijkt hoe de huidige, mogelijk verouderde, spelregels worden toegepast en ook van het debat over vernieuwing van het bestuurs(proces)recht. Binnen de huidige kaders is ook veel nieuwe jurisprudentie gevormd. Zo blijft ‘toezicht en handhaving’ een terrein waar de actualiteiten in de rechtspraak elkaar snel opvolgen. Ook waren er interessante ontwikkelingen in de jurisprudentie over de openbaarheid van bestuur en overheidsaansprakelijkheid en in de Europese rechtspraak.

Lees de kroniek van het algemeen bestuursrecht in Navigator.

Op het materieel strafrechtelijke vlak blijft de Hoge Raad waakzaam om een onredelijke dubbele bestraffing te voorkomen. We zagen dat bij de eendaadse samenloop en de voortgezette handeling, die toch wat meer feitelijk en minder juridisch kunnen worden opgevat dan eerder wel werd gedacht. Ook bij diverse vermogensdelicten beperkt de Hoge Raad de (gevolgen van) automatische verdubbeling van strafrechtelijke aansprakelijkheid. Zeker door de recente invoering van eenvoudig witwassen is dat ook wel nodig. Op het formele vlak is de Hoge Raad wat minder scheutig met betrekking tot de positie van de verdachte. Weliswaar mag een opsporingsambtenaar inmiddels niet meer zo maar snuffelen aan/in een inbeslaggenomen elektronische gegevensdrager of geautomatiseerd werk, maar of onrechtmatigheden dienaangaande hard afgestraft dienen te worden kan betwijfeld worden. Bij het ondervragingsrecht en alles wat daarmee samenhangt is het zuinigheid troef op het Korte Voorhout, daar waar Straatsburg de verdachte toch wat ruimer lijkt te bedelen.

Lees de kroniek van het straf(proces)recht in Navigator.

Het burgerlijk procesrecht was ook dit jaar (gelukkig) weer een rustig bezit. Daarmee is echter niet gezegd dat alles koek en ei is. De civiele rechtspraak staat onder druk en dat terwijl de invoering van KEI nog goed en wel van start moet gaan. Dat baart enige zorgen. Maar gelukkig is onze civiele rechtspraak dermate goed en stabiel dat zij ook een periode van grote druk wel zal overleven. Het zou echter mooi zijn wanneer het nieuwe kabinet straks weer ruim baan (en geld) geeft aan de rechtspraak. Want rechtspraak blijft een van de peilers, zo niet de allerbelangrijkste peiler, van onze democratie.

Lees de kroniek van het burgerlijk procesrecht in Navigator.

Lees de kroniek van de Nederlands en Europees constitutioneel recht in Navigator.

Lees de kroniek van het personen- en familierecht in Navigator.

Lees de kroniek van het belastingrecht in Navigator.

Lees de kroniek van het migratierecht in Navigator.

Lees de kroniek van het sociaal recht in Navigator.

Lees de kroniek van het Europees materieel recht in Navigator.

De Hoge Raad heeft het afgelopen jaar relatief weinig arresten op het gebied van het vermogensrecht gewezen; veel zaken betroffen vooral het procesrecht. In deze kroniek worden de belangrijkste uitspraken aangestipt, geordend in de hoofdcategorieën algemeen vermogensrecht, overeenkomstenrecht, schadevergoeding en aansprakelijkheid, goederenrecht en een aparte paragraaf voor piramides en verjaring. Ook wordt daarbij telkens de nieuw verschenen literatuur vermeld. Over het geheel genomen was het business as usual, rechtsvorming op kleine schaal en stapsgewijze wetenschappelijke vooruitgang.

Lees het hele artikel in Navigator.

Hardheid en zuinigheid lijken nog steeds de leidende beginselen die het handelen van het Ministerie van Veiligheid en Justitie bepalen. Van het eerste zien we voorbeelden in het uitvoering geven aan Straatsburgse jurisprudentie over bijvoorbeeld de levenslange gevangenisstraf. Van het tweede in de uitvoering van het recht op rechtsbijstand, maar ook in de operatie om tot een nieuw Wetboek van Strafvordering te komen waarbij het Leitmotiv efficiency lijkt te zijn. De Hoge Raad geeft weliswaar nuttige overzichtsarresten maar meer oog voor fouten van de feitenrechter zou niet misstaan.

Lees het hele artikel in Navigator.

Het Wetsvoorstel open overheid is door de Tweede Kamer aangenomen, het Wetsvoorstel organisatie hoogste bestuursrechtspraak ligt ter behandeling in de Tweede Kamer en digitaal procederen (KEI) gaat echt van start. De rechtsstaat moet geen sluitpost zijn van besluitvorming is de kop die de Raad van State meegeeft aan het persbericht bij het jaarverslag 2015. De indringendheid van de toetsing door de rechter krijgt in het jaarverslag en in concrete uitspraken de aandacht. De zomer werd afgesloten met het rapport van de Commissie rechtseenheid bestuursrecht, over rechtseenheid tussen de Hoge Raad en de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Er zijn dus genoeg ontwikkelingen om in deze kroniek op een rij te zetten. De auteurs voegen daar een overzicht van jurisprudentie en publicaties over de kernbegrippen van de Awb en op het gebied van toezicht en handhaving van deze kroniekperiode aan toe.

Lees het hele artikel in Navigator.

Het burgerlijk procesrecht was het afgelopen jaar weer een relatief rustig bezit. Desondanks heeft de Hoge Raad zich over talloze kwesties mogen uitlaten. De belangrijkste daarvan worden in deze kroniek aangestipt, zodat de lezer na lezing weer grotendeels bij is. Dit zou overigens wel eens het laatste jaar van relatieve rust kunnen zijn. Vanaf 1 februari 2017 begint de geleidelijke invoering van de wetgeving rond KEI. Aangenomen mag worden dat die nieuwe wetgeving vanaf dag één tot tal van vragen en discussiepunten gaat leiden. De rechterlijke macht en de advocatuur mogen wat dat betreft dus de borst nat maken.

Lees het hele artikel in Navigator.

Aan de nummer schreven ook mee: Marcelle Reneman, Lieneke Slingenberg, Thomas Spijkerboer, Martijn Stronks, Barend Barentsen, Stefan Sagel, Niels Blokker, Nico Schrijver, Berthy van den Broek, Frank Groothuijse, Ben Schueler, Remy Chavannes, Dorien Verhuls en Anke Strijbos.

Bekijk dit nummer in Navigator.