Op 25 april 2013 is een drietal consultatie-wetsontwerpen gepubliceerd, die tezamen beogen mediation in ons land te positioneren als een gelijkwaardige, alternatieve vorm van geschilbeslechting. Het betreft een Wet registermediator, een Wet bevordering van mediation in het burgerlijk recht en een Wet bevordering van mediation in het bestuursrecht. De inhoud van de wetsvoorstellen getuigt van een goed bedoeld liberaal paternalisme dat beleidsmakers in Den Haag niet onwelgevallig is. Het is de vraag of in een aantal onderdelen van de wetsontwerpen niet te veel vooruit wordt gelopen op de maatschappelijke ontwikkelingen en of een en ander wel voldoende doordacht is. De inhoud van de drie wetsvoorstellen wordt in het navolgende aan een kritische blik onderworpen.

In de recente initiatiefwetsvoorstellen Mediation van VVD-Kamerlid Van der Steur in deze aflevering besproken door Martin Brink krijgen procespartijen minder zeggenschap over de rechterlijke doorverwijzing naar mediation. Het lijkt nuttig de (on)mogelijkheden ten aanzien van meer verplichtende doorverwijzing thans te bezien tegen de achtergrond van het Europese recht. De EU is momenteel immers de voornaamste leverancier van beleidsdocumenten en regelgeving (drie Richtlijnen en een Verordening) op het vlak van buitengerechtelijke geschiloplossing. Ook op EU-niveau blijken de standpunten echter nog niet uitgekristalliseerd. Daarbij vaart het Europese Hof van Justitie (hierna: HvJ EU) een onzekere koers, zo leert een vergelijking van de arresten Alassini (2010) en Ciro di Donna (2013). Wat drijft de Europese wetgever? Een korte reconstructie.

In dit artikel wordt ingegaan op de vraag waarom de Leerplichtwet een obstakel is bij het verwezenlijken van het individuele recht op onderwijs en hoe dit obstakel weg te nemen. Kinderen die maatwerk nodig hebben ter verwezenlijking van hun recht op onderwijs komen door de wet in het gedrang. Dit komt met name door een aantal gebreken in die wet. Ten eerste ontbreekt een bepaling over het recht op onderwijs. Daarnaast worden ouders of verzorgers verplicht hun kind op een school te laten inschrijven, terwijl zij die inschrijving niet kunnen bewerkstelligen. Bovendien vereist de Leerplichtwet dat kinderen uitsluitend onderwijs volgen door voltijds en fysiek op de school van inschrijving aanwezig te zijn. Indien dit niet mogelijk is, biedt de Leerplichtwet alleen de mogelijkheid dat het kind helemaal niet meer naar school gaat of dat hij en zijn ouders of verzorgers strafrechtelijk worden vervolgd.

Toetreding van de Europese Unie tot het EVRM
In april werd overeenstemming bereikt tussen de Raad van Europa en de Europese Unie over een ontwerptoetredingsverdrag van de Unie tot het EVRM. Daarmee werd vervulling van de verplichting tot toetreding door de EU, vastgelegd in het Verdrag van Lissabon, een cruciale stap dichterbij gebracht. Doel is het recht en de handelingen van de Unie te onderwerpen aan het extern toezicht door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en daarmee niet alleen eenheid in de uitleg en toepassing van mensenrechten in geheel Europa te bevorderen, maar tevens gaten te dichten in het toezicht. Daadwerkelijke toetreding zal niet plaatsvinden dan nadat de Hoven van beide organisaties advies hebben uitgebracht, de beide organisaties in hoogste instantie de verdragstekst hebben aangenomen en alle partijen het verdrag hebben geratificeerd.

HR Sanctieregeling Iran, een stap richting HvJ Kadi?
Uit Kadi volgt, aldus het Gerechtshof ’s-Gravenhage in de zaak Sanctieregeling Iran, dat het de nationale rechter ‘a fortiori’ vrij staat om nationale uitvoeringsmaatregelen van VN-verplichtingen aan fundamentele grondrechten te toetsen. Deze uitspraak markeerde een grote stap in de Nederlandse mensenrechtenbescherming. De Hoge Raad is iets minder expliciet. Enerzijds legt de Hoge Raad de nadruk op de voorrang van het VN-recht ex art. 103 VN-Handvest, anderzijds wordt de uitspraak van het gerechtshof bevestigd. Een voorzichtige conclusie is dat hiermee de toepasselijkheid van Kadi in Nederland is vast komen te staan.

Over een dwalende Raad van State en botsende belangen
In verschillende detentiecentra zijn illegale vreemdelingen in hongerstaking gegaan. Op verzoek van de staatssecretaris bracht de Raad van State een advies uit over de vraag of deze gedetineerden onder dwang gevoed mogen worden. Binnen twee dagen lag dat advies er. Dat het haastwerk was blijkt wel uit de rammelende onderbouwing van dit discutabele advies.

Stiekeme uitholling van het zwijgrecht en overruling van de rechter
In een onlangs ingediend wetsvoorstel dat strekt tot ‘stroomlijning’ van het door de Autoriteit Consument en Markt te houden markttoezicht is, nadat de memorie van toelichting geschreven en de Raad van State geconsulteerd was, een wijziging opgenomen die beoogt de ex-werknemer zijn recent door het College van Beroep voor het bedrijfsleven expliciet erkende zwijgrecht te ontzeggen. De argeloze lezer zou het zomaar kunnen ontgaan.