In besluitvormingstrajecten waarin de overheid zéér afhankelijk is van privéinformatie van burgers, zoals in de sociale zekerheid, het vreemdelingenrecht en het belastingrecht, biedt internet ongekende en verruimde mogelijkheden om die privéomstandigheden met een paar muisklikken te achterhalen. In hoeverre is openbronnenonderzoek op internet binnen het bestuursrechtrechtelijk kader toelaatbaar? Binnen het strafrecht en het inlichtingendomein worden nieuwe bevoegdheden geïntroduceerd voor ‘stelselmatig openbronnenonderzoek’, terwijl binnen het bestuursrecht dergelijke plannen ontbreken. In dit artikel wordt de achtergrond van dit verschil in regulering geanalyseerd en bezien of normen en waarborgen uit het strafvorderlijk domein toepasbaar zijn in het bestuursrecht teneinde de grondrechten van betrokkenen (beter) te beschermen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Toen de auteur voorzitter was van de Raad voor de rechtspraak is hij veelvuldig met sturingskwesties binnen de rechtspraak geconfronteerd. Nu hij teruggetreden is uit de Raad en weer werkzaam als rechter, voelt hij zich vrij om enkele strikt persoonlijke gedachten die hij door de jaren heen heeft ontwikkeld over het functioneren van het systeem publiek te maken en in dit artikel suggesties voor verbetering te doen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Civilisten herdenken dit jaar het honderdjarige arrest Lindenbaum/Cohen. Bestuursrechtjuristen richten hun aandacht op de ‘zilveren’ Algemene wet bestuursrecht. Een eeuw geleden (1919) verscheen ook de Handleiding Nederlandsch administratief recht. Deze Oppenheimbundel was de eerste omvangrijke bundel over Nederlands bestuursrecht. De bundel bevat een schat aan informatie met betrekking tot de grondslagen en karakteristieken van dit rechtsgebied. Een relatief onbekende honderdjarige sneeuwt gemakkelijk onder. In deze bijdrage wordt de historische Oppenheimbundel daarom alsnog in het zonnetje gezet. Daar is reden toe, want in deze bundel komen de grondslagen van ons bestuursrecht aan bod die ook tegenwoordig nog volop in de belangstelling staan. Het gaat hier voor een deel om fundamentele uitgangspunten die bovendien van belang blijven voor de toekomst van het bestuursrecht.

Lees het hele artikel in Navigator.

Momenteel wordt veel Nederlands bos gekapt. Media staan er bol van. Niemand begrijpt het want bomen leggen CO² vast en zijn dan toch juist goed voor het klimaat? In de media komen ecologen het uitleggen: het is niet goed voor het klimaat ja, maar wel voor de zandhagedis of de witsnuitlibel. Wat die bosecologen niet vermelden of weten is dat eigenlijk wij juristen schuldig zijn: wettelijke natuurtoetsen zoals de habitattoets uit de Wet natuurbescherming eisen in veel natuurgebieden een x-aantal hectares van habitattype droge heide, natte heide of stuifzand en dan moet je wettelijk dus kappen als je teveel bos hebt, maar te weinig hei. Staatsbosbeheer staat dus niet zozeer ecologisch als wel juridisch met zijn rug tegen de muur...

Lees het hele artikel in Navigator.

Bijna dagelijks laat het Openbaar Ministerie zich publiekelijk uit over de schuld van verdachten in lopende strafrechtelijke onderzoeken. Hierdoor verschuift de discussie over schuld en straf van de zittingszaal naar de publieke arena. Het gebeurt inmiddels zo vaak, dat ten onrechte de indruk zou kunnen ontstaan dat dit normaal is en dat dit (dus) mag. Maar dat is niet het geval. Integendeel: dat het Openbaar Ministerie zich publiekelijk uitlaat over de schuld van een verdachte is expliciet verboden.

Lees het hele artikel in Navigator.

Een bestuursrechter onder druk
In 1988 besloot de Raad tot instelling van het Gerecht van Eerste Aanleg van de Europese Gemeenschappen. De Raad wilde hiermee het Hof de ruimte geven zich te concentreren op zijn wezenlijke taak, het verzekeren van eenheid in de uitlegging van het Gemeenschapsrecht. Voor zaken die een grondig onderzoek van complexe feiten vergen, werd de invoering van rechtspraak in twee instanties bovendien geacht de rechtsbescherming te verbeteren. De rechtspraak van het Gerecht betreft dan ook vooral intellectuele eigendom, mededinging en staatssteun. Het opereert in de schaduw van de belangstelling voor het Hof, reden om de blik eens op het reilen en zeilen van dit Gerecht, dat zich steeds meer als bestuursrechtelijke rechtsvormer ontpopt, te vestigen.

Na dertig jaar is het nog niet te laat voor statelijke aansprakelijkheid
Na meer dan dertig jaar zijn de decembermoorden nog steeds een open zenuw in de Surinaamse gemeenschap. Een strafrechtelijke afdoening leek af en toe dichtbij maar is op dit moment weer uiterst onzeker. Hoe meer tijd er verstrijkt hoe onwaarschijnlijker het wordt dat er bewijsrechtelijk nog een sluitende zaak gemaakt kan worden. Auteur stelt voor om genoegdoening voor de slachtoffers en duidelijkheid voor de samenleving als geheel in een heel andere hoek dan de strafrechtelijke te zoeken. Statelijke aansprakelijkheid biedt niet zozeer een compromis als wel een nieuwe benadering die bij kan dragen aan heling van de wond.

Markten zonder marktmeester, teugelloze markten, ontsporen zo goed als zeker eens en dat geldt in het bijzonder voor markten waar vertrouwen een cruciale rol speelt. Geld is immaterieel ‘speelgoed’ en juist hier is het vertrouwen fundamenteel geschaad. Tot nu toe is het op de financiële markten structureel gezien business as usual en als het aan de belanghebbenden ligt, zal dat zo blijven. Met de moed der wanhoop doet de auteur hier toch een paar verbetervoorstellen. Banken en verzekeringsmaatschappijen moeten, evenals nuts- en zakenbanken, weer worden ontvlecht en getracht moet worden de financiële sector weer tot normale proporties terug te brengen.

Alle wetenschappelijke disciplines om ons heen gebruiken ze al. Van economie tot planologie en van bestuurskunde tot ecologie overal wordt het concept van ecosysteemdiensten (ecosystem services) dankbaar gebruikt. Behalve in het recht. Is dat erg? Ja, dat is erg. Waarom? Omdat je ze nodig hebt om te bepalen of er sprake is van duurzame gebiedsontwikkeling en dat zou toch de hoofddoelstelling van ons omgevingsrecht moeten zijn en dus ook van de nieuwe Omgevingswet waar thans ambtelijk aan gesleuteld wordt.