Aan een zo rijk preadvies als dat van Moerel en Prins kan via een korte bespreking als deze geen recht worden gedaan. Met de proeve van een nieuw toetsingskader voor gegevensverwerking, wordt de vinger op de zere plek gelegd: de bestaande en toekomstige Europese regelgeving schiet te kort; te inflexibel en statisch in een omgeving met hoge dynamiek. Er moet gezocht worden naar een alternatieve, meer normatieve aanpak die recht doet aan de complexiteit van ‘big data’ en die legitimiteit herstelt. Het voorstel om bij de vraag naar de geoorloofdheid van gegevensverwerking primair de aanwezigheid van een gerechtvaardigd belang uitgangspunt te laten zijn, daagt uit.

Lees het hele artikel in Navigator.

Mireille Hildebrandt heeft duidelijke opvattingen over het recht en verstand van zaken over de digitale wereld. Ze daagt uit en verveelt niet met technische uiteenzettingen of met juridische betogen over de brij van regelgeving met betrekking tot gegevens. Het preadvies zet aan tot denken en doet beseffen dat datagestuurde intelligentie in het strafrecht gevolgen zal moeten hebben. Met name waar het automatische dataanalyses betreft die geïndividualiseerde personen aanwijzen is regulering in het Wetboek van Strafvordering nodig. Dit is niet direct noodzakelijk in het geval van het gebruik van data-gestuurde intelligente systemen als gevolg waarvan algemeen beleid wordt geadviseerd of waarmee bepaalde hot spots worden aangewezen. Hildebrandt bepleit verder terecht de noodzaak om een toezichthouder in te stellen die de werking controleert van data-gestuurde systemen die bij heimelijk onderzoek worden ingezet. Dit kan zijn de Autoriteit Persoonsgegevens, maar wellicht nog beter een in het leven te roepen Commissie van Toezicht voor de Politie.

Lees het hele artikel in Navigator.

Eric Tjong Tjin Tai heeft een brede blik en dit preadvies is daarvan weer een goed voorbeeld. Hij neemt ons mee op reis naar wat uiteindelijk een ontwerp van een privaatrecht voor het digitale domein moet worden. De kernvraag daarbij is of we gedigitaliseerde informatie (‘data’) als zelfstandig object van recht zouden moeten erkennen en, zo ja, langs welke juridische wegen die erkenning dan zou moeten lopen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Zwenne en Schmidt hebben een mooi preadvies geschreven waarin een actueel thema met een inventariserende blik wordt bekeken. In het preadvies vindt de lezer een uitvoerige analyse van de negatieve invloeden die de digitalisering op de verhouding tussen de homo digitalis en de overheid heeft. Voor bescherming van zijn (rechts)positie hoeft de homo digitalis volgens de preadviseurs niet bij de wetgever en het bestuur aan te kloppen. De rechter kan mogelijk wel die volgens de preadviseurs noodzakelijke bescherming bieden.

Lees het hele artikel in Navigator.

De Algemene Verordening Gegevensbescherming is op 25 mei 2016 in werking getreden en zal op 25 mei 2018 van toepassing zijn. De Verordening heeft tot doel het niveau van bescherming van persoonsgegevens te verhogen, door versterking van de rechten van de betrokkenen en door een gelijkwaardig niveau van bescherming in alle lidstaten van de EU te bewerkstelligen. Nu het stof van de onderhandelingen is neergedaald en de Verordening geldend recht is, is het moment aangebroken om te bezien of deze ambitieuze doelen worden bewaarheid.

Lees het hele artikel in Navigator.

Twijfel doet zich gelden op vele niveaus: als bijvoorbeeld de Hoge Raad zelf niet twijfelt over de juiste uitleg van EU-regels is hij niet verplicht om antwoorden van het Hof van Justitie EU op vragen van andere rechters, die hieromtrent wel twijfelden, af te wachten of zelf vragen te stellen. Maar twijfel over de precieze betekenis van specifieke wettelijke bepalingen komt in de kroniekperiode bij de Hoge Raad minstens twee keer aan de orde. Het Hof van Justitie EU neemt tijdens de kroniekperiode over een belangrijk punt dan weer twijfel weg in het Europese consumentrecht. Geen twijfel is er ook over de voortgang van de ontwikkeling van het Europees privaatrecht. Geen twijfel is er in ieder geval over het feit dat met name advocaten er goed aan zouden doen de aanwijzingen die de Hoge Raad tot tweemaal toe formuleert over zorgnormen ter harte te nemen.

Op het eerste gezicht leek het een rustig half jaar. Maar met name in september is een aantal (beleids)kwesties in een stroomversnelling geraakt en kwam de Minister van Veiligheid en Justitie in opspraak over de betrokkenheid van de overheidsinstanties bij de foto van Volkert van der G. Op het gebied van wetgeving is het nog even stilte voor de storm (in het kader van de Modernisering Wetboek van Strafvordering), maar de Hoge Raad heeft een groot aantal belangwekkende uitspraken gedaan (al of niet in cassatie in belang der wet). Voor die rechtspraak is in deze kroniek de meeste aandacht.

Het Wetsvoorstel splitsing van de Raad van State en opheffing van de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het bedrijfsleven en de zogenoemde ‘concurrenten-rechtspraak’ hebben het afgelopen half jaar de meeste pennen in beweging gebracht. Voor het overige was het in deze kroniekperiode betrekkelijk rustig. Op het gebied van openbaarheid van bestuur is vooral het een en ander te doen geweest over het wetsvoorstel waarbij de dwangsom bij WOB-zaken uit de wet wordt gehaald. Het voorstel blijkt op verrassend veel weerstand te stuiten. Verder blijven onrechtmatig verkregen bewijs en de bestuurlijke boete belangrijke thema’s en is een aantal interessante uitspraken over het vertrouwensbeginsel gewezen.

Dit jaar is voor het eerst sinds 2012 de voorjaarskroniek (civiele) rechtspleging weer verschenen. Daarin heeft Carla Klaassen aandacht besteed aan belangrijke actuele ontwikkelingen en thema’s op het gebied van de civiele rechtspleging. De onderhavige kroniek concentreert zich daarom als vanouds op de belangrijkste ontwikkelingen in de jurisprudentie van met name de Hoge Raad op het terrein van het burgerlijk procesrecht. Het beeld in de jurisprudentie is grotendeels ook als vanouds: geen revolutionaire ontwikkelingen, maar voldoende uitspraken die de moeite van het signaleren waard zijn. Als echter de rechtspraak naar aanleiding van de pilotreglementen bij de Gerechtshoven Amsterdam en ’s-Hertogenbosch een voorbode is van wat ons te wachten staat na de invoering van KEI, zal er de komende jaren voldoende stof zijn voor deze kroniek.